Zbigniew Bujarski i przyjaciele

Koncert Sinfonietty Cracovii to hołd dla Zbigniewa Bujarskiego, jednego z bardziej niedocenianych kompozytorów polskich XX wieku. Koncert ukazuje indywidualną drogę rozwoju artystycznego na tle kompozytorów różnych pokoleń, jednak związanych z Krakowem, także obecnych wykładowców Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie: Mateusza Bienia, Marcela Chyrzyńskiego oraz Wojciecha Widłaka.

Twórczość Bujarskiego – stanowiąca wyzwanie wykonawcze dla każdego muzyka – daje jednocześnie niezwykłą satysfakcję odbiorczą jako połączenie żywiołu awangardy i medytacji. W roli solisty Concerto per archi nr 2 wystąpi Marcin Mączyński, lider sekcji wiolonczel Sinfonietty Cracovii, dla którego praca nad twórczością Bujarskiego jest także elementem pracy nad dysertacją doktorską.

Realizacja koncertu pod patronatem Polskiego Wydawnictwa Muzycznego w ramach projektu TUTTI.pl promującego wykonawstwo muzyki polskiej.

‍

***

Zbigniew Bujarski (1933 – 2018) to twórca o wyraźnie określonej postawie ideowej, indywidualnej estetyce, zarazem jednak w pewnym sensie - typowy przedstawiciel „polskiej szkoły kompozytorskiej” drugiej połowy XX wieku. Wraz z Krzysztofem Pendereckim i Henrykiem Mikołajem Górecki współtworzy formację określaną mianem „pokolenia 33”.

Z wykształcenia – dyrygent i kompozytor, działał jako kompozytor, nauczyciel akademicki – profesor, propagator muzyki, artysta malarz. Procesowi twórczemu Bujarskiego towarzyszyła koncentracja – pochłonięcie bez reszty, a zarazem radość tworzenia. Nie łączył nigdy komponowania z malowaniem. Gdy komponował utwór - obrazy ustawił ”do ściany”, twierdził,  że rozpraszają jego muzyczną wyobraźnię. Mówił: ”W pewnym momencie malarstwo zaczęło mi przeszkadzać w pracy kompozytorskiej. Gdy komponowałem, a nie daj Boże stały sztalugi, bo np. wczoraj malowałem i obraz sechł, brałem papierosa, rzucałem okiem na obraz i widziałem, że coś jest nie tak. Komponując potem, już cały czas myślałem, co zmienić na obrazie. Gdy z kolei powracałem do malowania obrazu myślałem o komponowaniu. Malarstwo i muzyka są to jednak dwa różne sposoby życia, i nie da się ich pogodzić”.

Ale w sztuce uprawianej przez Bujarskiego istnieje jednak, pewne, wyższego rzędu pokrewieństwo tych obu mediów. Jego muzyka wyczulona jest niezwykle na barwę, i to bez względu na język dźwiękowy, w którym wypowiada się w danym momencie swej drogi twórczej. W wielu utworach, szczególnie symfonicznych barwa jest elementem formotwórczym, a sposób kształtowania, sposób komponowania staje się w pewnym sensie „malarski”.  

Po czasie  „zachłyśnięcia się”: awangardą: dodekafonią, serializmem, sonoryzmem Bujarski „powrócił”  do tradycji, i to zarówno w sensie techniki kompozytorskiej, jak i tradycyjnych gatunków. Powstawały programowe utwory symfoniczne – poematy symfoniczne, m.in. Similis Greco, kwartety smyczkowe, utwory na orkiestrę smyczkową, oratoria. Wśród owych powrotów do tradycyjnych gatunków znalazły się  dwa koncert ty instrumentalne: Concerto oper archi I (1979) na skrzypce i orkiestrę smyczkową oraz Concerto per archi II (1992) na wiolonczelę i orkiestrę smyczkową. W obu utworach usłyszeć można ścieranie się gatunku koncertu solowego z tradycją concerti grossi.

Od czasu powstania Concerto per archi II  wiolonczela stała się instrumentem szczególnie ważnym dla Twórcy. Powstały kolejne utwory wiolonczelowe:  Per Cello, Orniphania na wiolonczelę i fortepian, KalSzlez na wiolonczelę i fortepian, Adagio na dwie wiolonczele.

Szczególne miejsce  w wiolonczelowym repertuarze  zajmuje Elegos na wiolonczelę  i orkiestrę smyczkową  dedykowany zmarłemu najbliższemu przyjacielowi - Markowi Stachowskiemu. Jak napisała  Ewa Siemdaj: „Elegos jest rodzajem pieśni żałobnej z partią solowej wiolonczeli. W dominującym dla utworu nastroju powagi i smutku pojawiają się jednak akcenty nadziei”.

Teresa Malecka, kierownik Centrum Dokumentacji Twórczości Kompozytorów Krakowskich Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie

Aula Florianka Akademii Muzycznej m. Krzysztofa Pendereckiego znajduje się w Krakowie, przy ul. Sereno Fenn’a 15 w Krakowie, w bezpośredniej bliskości przystanku tramwajowego i autobusowego "Stary Kleparz".